Burgemeester Coenen.
I vetlnm^k^Tke Wkingen VCrSChafte Zb °"S de
Heden, den len April 191iS, is het vijf-en-twintig jaren ge
leden, dat de Edelachtbare Heer A. L. Q. H. M. Coenen be
noemd werd tot Burgemeester van de Gemeente Roosendaal
en Nispen, als opvolger van wijlen den Edelachtbaren Heer
Louis Joseph Schoonheyt.
Vijf-en-twintig jaren heeft Burgemeester Coenen zijn veel
omvattend ambt als Hoofd dezer Gemeente vervuld met altijd
jeugdige opgewektheid en altijd frisschen moed, ondanks de
veelvuldige moeielijkheden, aan het Bestuur van een zich
sterk ontwikkelende grensgemeente verbonden.
Waarlijk er is een groot verschil tusschen de Gemeente in
1893 en in 1918!
Lenige getallen zullen daarvan een denkbeeld geven.
Het bevolkingscijfer in 1893 was 12037, thans telt de Ge
meente Roosendaal en Nispen 20887 inwoners.
De Hoofdelijke omslag, die in 1893 slechts f 10000 was, is
in 1918, mede door crisisuitgaven, 148000.
Wanneer wij op den dag van heden een blik werpen op
hetgeen onder het Bestuur van Burgemeester Coenen is tot
stand gekomen, dan komt het ons eigenaardig voor terug te
- gaan naar het jaar 1893 en wel in het bijzonder naar de ver
gadering van den gemeenteraad, waarin de Burgemeester
werd geïnstalleerd. In die vergadering zeide de waarnemend-
Voorzitter, wijlen de heer P. A. G. van Gilse, dat de jeugdige
krachten en het onpartijdig optreden van den nieuwen Bur
gemeester een waarborg zouden zijn, dat hij den bloei onzer
steeds vooruitstrevende gemeente in gemeenschappelijk over
leg met den Raad zou bevorderen en voorstaan. De Burge
meester zelf gaf te kennen, dat hij aan het groote vertrouwen
in hem gesteld zou trachten te beantwoorden, door met vol
komen toewijding, onbevangenheid en onzijdigheid van zijne
jeugdige krachten alles te vergen ter behartiging der belangen
onzer gemeente, die aan zijne zorgen is toevertrouwd. Te
dien einde riep hij „den gewaardeerden steun, de onmisbare
medewerking van den Raad met aandrang in," overtuigd als
hij was, „dat alleen een krachtig samenwerken aan Roosen
daal en Nispen's welzijn kan bevorderlijk zijn, wetende, dat
tweedracht slechts kan verhinderen of afbreken, hetgeen door
eensgezindheid en eendracht wordt voorbereid of is tot
stand gekomen." Bij het spreken van de pui van het Raadhuis
op dien dag na afloop van de schitterende feesten, die ter
eere van den nieuwen Burgemeester gevierd werden, riep
hij de welwillendheid in van de zijde der ingezetenen, daar
hem dan „maar dan alleen het bestuur der gemeente een lust
en het naleven zijner verplichtingen den ingezetenen geen last
zou zijn.
Gaan wij thans na wat door den Burgemeester in de af-
geloopen vijf en twintig jaar in zijn ambt is gedaan, wat hij
in die jaren tot stand heeft weten te brengen, dan kunnen wij
niet anders dan getuigen, dat de woorden, zoowel van den
waarnemenden Voorzitter destijds als van den Burgemeester
zelf, ten volle in vervulling zijn gegaan.
Het optreden van den Burgemeester kenmerkt zich in de
eerste plaats door zijn onpartijdigheid. Het moge wellicht en
kele ingezetenen anders toeschijnen, het is een feit, dat par
tijstrijd, die weleer ook in onze gemeente voorkwam geheel
is geluwd, en niemand zal ontkennen, dat dit niet grooten-
deels het gevolg is van het streven van den Burgemeester.
Met groote toewijding heeft de Burgemeester steeds zijn I
taak vervuld. Eene eigenschap, welke hem daarbij niet het
minst sierde, was zijne onbaatzuchtigheid. Waarnaar hij ook
streefde, in welken zin ook een bestuursmaatregel door hem
werd uitgevoerd, het dienen zijner eigen belangen bleef bij
hem steeds uitgesloten. Als man van initiatief, die met een
onbevangen oordeel ziet, wat er in het belang van den dienst
moet geschieden, wist hij, met inachtneming van de ziens
wijze van anderen, op doortastende wijze door te zetten, wat
voor de gemeente werkelijk goed was te noemen. Veel heeft
hij daardoor tot stand kunnen brengen, veel, zeer zeker ook,
omdat het hem aan medewerking van den Raad, aan welwil
lendheid der ingezetenen niet heeft ontbroken.
Het zij ons vergund hieromtrent een schets te geven, een
schets, die, waar een zoo rijk besteed leven achter ons ligt
en bovendien papiernood ons tot beknoptheid noopt ook
hierin spelen de tijdsomstandigheden ons parten slechts in
groote lijnen kan aangeven, wat door Burgemeester Coenen
is gewrocht.
Alle takken van gemeentedienst vereischten 's Burgemees
ters zorg, en hadden die ook ten volle.
Zien wij wat hij heeft tot stand gebracht op het gebied van
onderwijs. Het aantal leerlingen der openbare scholen, dat in
1893 circa 750 bedroeg, steeg in zijn vijf en twintig jarige loop
baan tot 1500. Uitgebreid werden daartoe de scholen aan de
Burgerhoutsche straat en te Nispen, nieuw gebouwd werden
onder zijn bestuur de school aan de Hoogstraat en de school
aan de Nieuwstraat. Gedurende een groot aantal jaren zelf
voorzitter van de plaatselijke schoolcommissie, wilde hij het
onderwijs zelf meer van nabij volgen, met het onderwijzend
personeel zelf nauwer in aanraking komen, dan hem anders
als burgemeester zou zijn mogelijk geweest.
Welk een vooruitgang heeft het middelbaar onderwijs onder
zijn bestuur niet gemaakt! Onze aloude teekenschool, die,
zeer zeker voor haar tijd, veel goeds heeft gedaan en waar
aan nog menig ingezetene met liefde terugdenkt, heeft plaats
gemaakt voor de burgeravondschool met daaraan verbonden
teekenschool, wellicht de meest bloeiende inrichting van on
derwijs in onze gemeente. Meent gij zulks te veel gezegd,
bezoek de jaarlijksche tentoonstelling dier school, hoor daar
onze handwerkslieden het werk der leerlingen prijzen en een
vergelijking maken met de oude school, en wij zijn er van
overtuigd U aan onze zijde te hebben.
Het spreekt van zelf, dat een deel van den bloei der scho
len op onderwijzend en leeraren-personeel terugvalt, doch
zou zulks ook niet voor een groot deel zijn, omdat van boven
af tot werken word-t aangezet en flinke arbeid wordt gewaar
deerd.
Wij wijzen op 's Burgemeesters zorg voor de gemeentebe
drijven. Zien wij de verslagen van onzen gemeenteraad, dan
schijnt de exploitatie der gasfabriek niet te zijn, zooals die
door meerdere leden van den Raad en ook door den Burge
meester zelf wordt gewenscht. Wees er van overtuigd, dat
de fabriek hem daardoor juist meerdere zorg baart. Hij ver
schafte de fabriek eene geheel nieuwe reglementeering van
den dienst, hij was een der eersten in ons land, die toen de
wet daartoe bevoegdheid verleende, van de fabriek een af
zonderlijk geadministreerd bedrijf liet maken en daardoor uit
financiëel oogpunt tusschen de fabriek en gemeente de ver
houding in het leven riep, zooals wij die ons thans voor een
commercieel bedrijf moeielijk anders kunnen denken.
Het bestuur van den Burgemeester bracht ons de oplossing
van het waterleidingvraagstuk, wellicht het meest ingewik-
9
kelde het meest netelige, hetwelk het bestuur der gemeente
dat nï/hf" h gChad' VVerd het niet gelost in dier voege
dat althans de gemeente-financiën er niet onder gedrukt
werden? Zag de Burgemeester daarin niet het meeste heil?
Een middenweg werd gevonden tusschen concessie en eDen
exploitatie, waarbij de gemeente voldoende invloed op de ex
ploitatie zelve heeft behouden en op elk oogenblik de water-
eidmg met hare talrijke aansluitingen, zoodra zij zich zelf
kan bedruipen, door de gemeente in eigen beheer kan wor
den overgenomen.
„het Rijk tot het aanleggen en exploiteeren van
liet Rijksteleioonnet overging, bezat onze gemeente door
les b1SiCmeeS $,ZOrs haar eigen telefoonnet, wel is waar
bescheiden in aanleg en weinig talrijk in aansluitingen Werd
het nut ervan door de ingezetenen nog niet ingezien de Bur
gemeester meende, dat eene dergelijke installatie in onze ge
meente met mocht ontbreken. De kort daarop volgende jaren
stelden hem ,n het gelijk. Toen door de provincie tot den aan
leg van het provinciaal electrisch net zou worden ove?ge-"
gaan, verklaarde de Burgemeester zich ten volle bereid voor
ïorW f' aal, b6tr0f' Zijne kracht>ge medewerking te
verleenen. Liever dan naar eigen gemeentelijke exploitatie te
treven voorzag hij, dat alleen van het door de Provincie
giootsch opgezette plan heil voor onze gemeente te verwach
ten was; alleen de tijdsomstandigheden dragen de schuld
VmSnKSrte "0S Van deze h00gSt nuttige beweegkracht
Het bevorderen van de belangen van den landbouw deed
klink SemCe^tCr blljkbaar steeds met voorliefde. Talrijke
nkerwegen buiten de kom der gemeente werden op zijn ini
tiatief aangelegd naar verbetering der landwegen werd door
hem voortdurend gestreefd, veel werd door hem San ter
verbetering ook van de afwatering der landerijen niet liet
word, °dtr„,ï 'T"""'""i beV°lki"e «e
ÏOO„ het hoofddoe, ve™
van den stamTm'L"" T "aardell,okkCTil kon zij zich
1 van den Burgemeester verzekerd achten-
werd uit den kring der boeren gevraagd naar uitbrdding
"in het TT veemarkten> de Burgemeester was er voor
hete bda"g Van handel en industrie streefde hij naar ver-
mhldeDgnVan h ,vaarwater; groote voordeelen genoten deze
middelen van bestaan van de voor enkele jaren aangebrachte
vemuming van het bovensas, gepaard met uitdieping en ver
brecding op meerdere punten van den Vliet, welke werken
door den Burgemeester in samenwerking met het Heemraad
.ichtLWei'den, V00rgestaan- Aangestipt dient hierbij Te oj-"
ichting van de gemeentewaag, die alleen aan rlen p,
Teheen1" TT 'T™ da"kt' aanvankel«k ten doode gedoemd
scheen, doch thans ruim vertrouwen geniet en onmisbTar
i Welk een veel omvangrijken arbeid heeft de Burgemeester
station, eei;rTrbteTd,^bb\ifanisahf°^ V£ "c
voor de onteigening in het bijzonTe! deTSanfen ShTt'igen
vSen Waet ^g^et.enei?'+wifr gro"dc" in het onteigeningspla
vieien. Wat is hierin niet al te voorzien y-eWP,w-p w, ii
SoÏÏieTerdC" d°°r ',em i,"kr,i)d "iet auWend om het I
5 TelhZZ'hT "et te
wel LSh LLT p,0BnlKn- dle' waren zij zeinkt,
Sronden I
liggen, doch tot groot gerief zouden gestrekt hebben van ver-
wZel T g™°|ste gedeclte van Roosendaal's bevolking?
Wat heeft het den Burgemeester niet aan moeite gekost de
toegangswegen naar het station aangelegd te krijgen op eene
wijze waardoor zij de gemeente-financiën voor aanleg en
hTmJTv' f0(ï g,0Cd a'S "iets ZOLlden bezwaard hebben?
Het is bekend dat deze vele bemoeiingen voor een groot ge
deelte vergeefsch zijn geweest; toch is van Staat en Maat-
sc ïappu verkregen wat voor de gemeente te verkrijgen was
va" het stratennet der gemeente, een zijner
meest geliefkoosde zorgen, doch tevens wel een der meest
ondankbare. De Burgemeester stelde zich daarbij steeds op
het juiste standpunt, dat de gemeente te zorgen heeft voor
en dat narticulip6" T*™' in eigendom toebehoorende,
n dat particuliere bouwondernemers de kosten van aanleg
hunner straten grootendeels voor eigen rekening hebben te
pemen. Het ,s genoeg bekend, dat juist het niet verzaken Tan
blik herftTzorS1 rgemeester menig onaangenaam oogen-
bezorgd en tot menige onheusche beoordeeling van
zijn politiek onder de ingezetenen heeft aanleiding gegeven
Hoe is door den Burgemeester steeds gestreden tegen het plan
toTst-n i6 aHeen' °mdat de wijze' waarop dit pla" was
Tri nir gekomen' zune instemming niet kon weg dragen?
ot uitvoering van het plan van uitbreiding, dat door particu
lieren ondernemingsgeest diende te geschDden, kwam hS
niet blijkt niet hieruit, dat hiermede, zooals de Burgemeester
i de, een geheel andere weg had moeten bewandeld worden
een weg waarop, naar wij uit de teekenen hebben kunnen
zien, i eeds stappen worden gedaan.
Uitbreiding van het politiepersoneel en reorganisatie van
den dienst der politie vorderden van 's BurgemeeSers zor
I Kchtor01r|dare"de,.werkzaamheid- Gepaard ging daarmede het
stichten van politieposten en het totstandbrengen eene-- ge
heel nieuwe, Algemeene Politieverordening. Welke belangrijke
I kwesties gaf het ontwerpen dezer laatste niet te beslïsën?
I rmf-4 betrekking tot den gezondheidsdienst herinneren wii
kenbarak" totTf^T WVeren Y00r het oprichten eencr zie
kenbarak, tot afzondering van lijders aan besmettelijke ziek
j ten.reeds onmiddellijk nadat tot den bouw van ons „Duw
leendTanWd6p VpYergegaan' J6 medewprki"g door hem ver-
leend aan de Vereenigmg „Het Wit-Gele Kruis," het steunen
van cje levensverzekeringmaatschappij „Antverpia" voor de
door haar op te richten bad- en zweminrichting en den aan!
meente. gemeene bcgraafplaats ver buiten de kom der gc-
ru-nr g0Cd kat!loIiek za^ de Burgemeester in, dat bij de op
richting van nieuwe parochiekerken financiëelen steun van
gemeentewege met mocht achterwege blijven Bij het eerste
geval, aat zich hiertoe voordeed, was het de vraat t
desbetreffend Raadsbesluit de vereischte goedkeming zou
kunnen e: langen. De Burgemeester meende, dat deze moest
verkregen worden, en het gelijk was aan hem.
v,,oV)0rZ00Ve;r kur,st m 0,lze semeente te bevorderen viel
weten wij, dat onze beide harmonieën steeds op den Burge'
meester konden rekenen; wederkeerig vond elk verzoek van"
i en Bui gemeester aan de harmonieën om bij een of andere
onthaal "e medewerkillg te verleenen, een gunstig
bet,s1tuk. va" belastingen huldigde de Burgemeester
- eeds het beginsel, dat de draagkracht der ingezetenen de
Huldiging van den Burgemeester op zijn vijf en twintig jarig jubileum.
Huldiging van den Burgemeester op zijn vijf en twintig jarig jubileum.
w urut Gein ooK s nursrerneestors m