De regering zegt de decentralisatiegedachte verder te willen volvoeren
verwerpt definitief de zgn. vierde bestuurslaag, wil sterke provincies met
daarin grotere gemeenten en ziet voor een aantal bestuurlijke desiderata
onderlinge beleidsafstemming (complementair bestuur) als noodzakelijk. Het
concept-ontwerp van wet is gezonden aan diverse advies-instanties, w.oa
de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, die uiterlijk 15 november a.s. ad
vies moeten uitbrengen. Voor wat betreft de territariale indeling en be
grenzing van de nieuwe provincies sluit de adviestermijn op 15 december a.s
Eet provinciaal bestuur van Noord-Brabant heeft reeds uitstel gevraagd tot
ten minste 1 februari 1976.
Tegelijk met het verschijnen van het concept-ontwerp van wet heeft
het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten in een circulaire
en persbericht gereageerd met de mededeling dat het concept bijzonder te
leurstellend is, dat het een ernstige aanslag- betekent op de lokale demo
cratie en dat het een eenzijdige versterking brengt van de provincies ten
koste van de gemeenten en derhalve een nodeloze breideling van de lokale
democratie. De technocratie wint het in het regeringsplan van de democratie
en het principe van decentralisatie krijgt in het concept geen werkelijke
vertaling. Men moet eerder zeggen dat aan de centralistische tendenties in
het concept ruim baan wordt gegeven. Met een sterk centrale-provinciale
planning verdwijnt het lokale niveau (gemeente) als een wezenlijk beslis
singsniveau, waardoor met name ook de positie van de gemeenteraad ernstig
wordt ondergraven.
Bij de behandeling van het ontwerp-gemeentewet (125 jaar geleden) zei
Thorbecke "dat er nauwelijks eene grootere weldaad aan de natie bewezen
kan worden dan door hetgeen deze wet tracht te bereiken". De gemeenten heb
ben sinds 1851 nimmer verzaakt op het gebied van ordening en verzorging.
Zij zijn geworden tot een levenskring, een gevoelsmatige werkelijkheid, die
het welzijn van de burgers wil helpen bepalen. Door ordeningstaken bij de
gemeenten weg te halen, door verlegging van het zwaartepunt van gemeenten
naar de provincies-nieuwe stijl worden de gemeenten onttakeld en direct in
hun eigenheid aangetast. Het bestuur komt niet dichter bij de burger, het
geen strijdig is met de ideeën van democratische participatie.Bij de burgen
zal politieke vervreemding optreden, omdat bestuurszaken worden dood ge
maakt "door structuren die verkeerd uitpakken" (uitspraak van Commissaris
der Koninging J. van der Harten bij opening van Roosendaals raadhuis).
