GEMEENTE FIJNAART EN HEIJNINGEN
Hoewel de officiële procodure tot opheffing der gemeenten Dinteloord en
Prinsenland, Fijnaart en Heijningen en Willemstad en tot vorming van één nieuwe
gemeente nog niet is ingezet, diende naar de mening van het college over die sa
menvoeging toch iets te worden gezegd.
De gemeente Fijnaart en Heijningen is als haar twee buurgemeenten een oude
gemeente: van de drie aan de Dintelmond zelfs de oudste. In 1543 was het kerk
dorp "de Feyndert" weer geheel (na de St. Elizabethvloed van 1421ingedijkt.
In 1583 verrees de vesting Willemstad. Intussen was ook het Princeland met
"Dindeloord" een staatsrechtelijke eenheid geworden. Het is eigenlijk een wonder,
dat deze bestuurlijke eenheden - het woord gemeente in onze zin kan voor de 16e
eeuw immers nauwlijks worden gebruikt - nog in onze dagen eigen, autonome staats
rechtelijke bestuurlijke eenheden, gemeentenzijn. Vrij willekeurig ontstaan in
een land zonder sterk centraal gezag, zoals nu, zonder bewuste en centrale pla
nologie, zoals nu en zonder de veelheid van verschillende taken van het heden.
Nog geen 50 jaar geleden telde onze gemeente naast burgemeester en secretaris
nauwlijks ambtenaren. De dienst gemeentewerken kwam pas in 1959.
Nogmaals: het is verbazingwekkend, dat deze in een zo geheel andere tijd
ontstane en niet functioneel geschapen gemeente haar taak tot in onze dagen kon
blijven vervullen. En, naar het ons voorkomt, redelijk goed vervulde. Moet zij
dan verdwijnen?
Het hart geeft op die vraag een ontkennend antwoord. Waarom moet wat dier
baar en vertrouwd is, wat juist zo aardig liep, verdwijnen met zoveel ouds en
vertrouwds? Waarom mag de gemeente niet bewijzen zich ook aan nog grotere, nog
snellere maatschappelijke veranderingen evenzeer te kunnen aanpassen? Waarom mag
het nauwere contact bestuurde - bestuurder, dat de kleine gemeente voor heeft op
de grote, niet zo blijven?
Het verstand zoekt een antwoord ook eerst in het verleden, maar dan in de
toekomst. Het verleden dat ons leert dat omvang en aantal der gemeenten tot nu toe
steeds "toevallige" gegevenheden zijn geweest. Waarom b.v. St. Willibrord een
kerkdorp en Kruisland, en Nisse (565 inwoners) in Zeeland een zelfstandige
gemeente? Waarom in België en Frankrijk naar verhouding bijna 2 maal zo veel ge
meenten als in ons land? Waarom Rotterdam in principe dezelfde rechten toebedeeld
als Maasdam (2154 inwoners)? Waarom, omdat de ideale omvang ener gemeente pas de
laatste decennia wetenschappelijk onderwerp van bestudering werd. Omdat de toe
komst - een toekomst die aan tempo en aan verandering, aan groei en aan vraag
naar welvaart en voorzieningen haar weerga niet had - minder toevallige, méér
functionele, namelijk voor een bepaalde functie geschapen, bestuurseenheden
vraagt.
Het plan, dat wij inwachten - de samenvoeging van o.a. drie Dintelmond-
gemeenten - is een gevolg van het provinciale, nationale en ook internationale
streven, om de gemeenten gereed te maken voor hun toekomstige taak. Een taak,
ik wil het herhalen, die in iedere gemeente enorm zal groeien, maar wel speciaal
in die gemeenten, waar thans voor het eerst in hun geschiedenis sprake is van een
proces van regionale industrialisatie, van recreatie en van huisvesting van niet-
autochtone inwoners. Om zulke gemeenten gaat het in ons geval.
Het verstand zegt dus ja, hoe ook het nee in het hart klopt.
Het college van burgemeester en wethouders van Fijnaart en Heijningen durft
zich derhalve bepaald positief over de herindelingsplannen uit te spreken.
Natuurlijk, afgezien van een paar detail-bezwaren.
