- 15 -
Ik stel het geval maar even gekleurd voor, omdat zoveel goede en
verstandige mensen over dit probleem dikwijls zo naïef redeneren.
Heeft men zieh in het verleden en in het heden evenveel
zorgen gemaakt over de morele nadelen voor de arbeiders ten gevol
ge van de jarenlange lediggang door werk loosheid, over de
fnuikende werking van deze werkloosheid op de gezinnen en over
de hopeloze situatie ven de huismoeders. Maakt zich vandaag ie
mand nog zorgen over het feit, dat in het gebied van het Arbeids
bureau Etten meer dan 3.000 arbeiders, waaronder honderden meis
jes pendelen naar ver afgelegen, dikwijls helemaal geen agrarische
maar werkelijk ongunstige industriële plaatsen. Hebben degenen
die de plaatselijke industrialisatie zo bezorgd tegemoet zien
wel eens gereisd in een bus met fabrieksmeisjes of een bus ar
beiders. De gesprekken die zij zouden moeten aanhoren zouden,
denk ik, hen gauw overtuigen, dat industrialisatie ter plaatse,
of in de nabijheid van de woonplaats, veel zegen en weinig nade
len zou brengen. Een onderzoek naar de nadelige gevolgen van
langdurige werkloosheid hier en vai het verslepen van zulke grote
aantallen mannen en meisjes naar ver afgelegen, telkens weer
wisselende arbeidsplaatsen zou nuttiger zijn dan het oproepen
van spookbeelden over industrialisatie ter plaatse.
Is b.v. Best na de vestiging van de grote Batafabri eken ver
heide nst of b.v. Schijndel door Jansen en de Wits kousenfabriek.
Zijn plaatsen als Dongen - G-ilze Rijen - Oosterhout - Waal
wijk moreel minder dan wij, omdat ze naast een behoorlijke
agrarische stand ook behoorlijk van industrie zijn voorzien.
De voorstelling alsof hier iets zou plaats vinden als b.v.
in Limburg in de mijnstreek is toch werkelijk niet reëel meer.
Bovendien heeft het gros van onze arbeidende bevolking reeds lang
gewerkt in fabrieken in de omgeving en zij bestaan dus niet uit
pure landarbeiders, die nog nooit anders dan landarbeid hebben
gedaan. De ligging tussen Breda en Roosendaal heeft de meeste
arbeiders met de steedse cultuur vertrouwd gemaakt. Men vreze
dus niet voor schokken. Ik zou al degenen die zich met dit pro
bleem bezig houden of zich hierover zorgen maken willen aanraden
nuchter te blijven en het hoofd koel te bewaren.
