-12-
Het argument van de te hoge kosten zal dan eventueel in die toekomstige
discussie en besluitvormina over het wel of niet houden van een referendum
meegenomen moeten worden, evenals de pro- en contra-argumenten, zoals die
genoemd zijn op pagina 17 van het rapport. Wij vinden overigens dat het
middel referendum niet te lichtvaardig gehanteerd moet worden.
Voorzitter, het complexe probleem heeft, zoals gezegd, een combinatie van
therapie nodig. De voorstellen, zoals die nu voor ons liggen, hebben
betrekking op de vórm waarin politiek bedreven wordt, maar naar de inhoud
van de politiek wordt niet gekeken. Inhoudelijk zal de politiek aan
geloofwaardigheid moeten winnen. Dit kan als de burgers het gevoel hebben
dat zij mede de inhoud van de politiek kunnen bepalen. In het verleden
hebben wii meermalen gepleit voor het invoeren van commissies ex artikel 61.
Wij willen dat burgers reeds in het eerste stadium van beleidsvoorbereiding
betrokken worden en niet pas op het moment dat het voorstel in concept al
klaar is.
Naast het betrekken van burgers bij de beleidsvoorbereidingen is een goede
therapie, om de politieke discussie meer inhoud te geven, het omdraaien van
de beleidscyclusWaarmee wordt beoogd dat de raad in een heel vroeg stadium
debateert over nieuwe initiatieven. Op dit moment vindt het debat doorgaans
pas in de laatste fase van de beleidscyclus plaats. Dus over een besluit van
b en w dat tot stand is gekomen na een lange aanloop van voorbereidingen en
compromissen. Het effekt van de omdraaiing is dat de besturende positie van
de gemeenteraad, het openbare forum van de politieke besluitvorming wordt
versterkt. Politieke verantwoordelijkheid krijgt pas inhoud als er aan het
begin van een nieuwe ontwikkeling plaats is voor gedachtenvorming, visie
ontwikkeling en koersbepaling. Daarbij is het essentieel dat die gedachten-
vorming openbaar en doorzichtig gebeurt. Het college van b en w krijgt
daardoor meer de rol van uitdager en later die van uitvoerder en de raad
krijgt daarmee de rol van de nolitieke afweger en later die van controleur.
Een eerste aanzet in die richting is gegeven door een bijdrage van de par
tijen voor de voorjaarsnota. Door de omdraaiing van de beleidscyclus wordt
ons inziens het primaat van de raad versterkt.
Nog wat opmerkingen over de vorige sprekers in eerste termijn.
De opmerking van de klachtenregeling van het CDA ondersteunen wij met de
opmerkingen die de heer Van der Kallen heeft gemaakt, zodat het een
commissie van klachten en verzoeken wordt. De opmerking van de vrijwilligers
van de BRTO van de PvdA delen wij helemaal niet. Wij denken dat ook vrijwil
ligers kwaliteit kunnen leveren. Je moet natuurlijk niet verwachten dat het
een NOS-kwaliteit zal gaan worden, maar kwaliteit zal zeer zeker kunnen. Ik
denk dat de vrijwilligers heel goed hun verantwoordelijkheid daarin weten.
Tot zover, voorzitter.
De heer LINSSEN: Voorzitter, vanuit de commissievergadering is reeds ge
bleken dat het merendeel van de politieke partijen in Bergen op Zoom teleur
gesteld was door het mager aanbod, wat u ons in dit voorstel doet. Het niet
doorgaan van t.v.-uitzendingen, het niet houden van een referendum, het niet
doorgaan van spreekrecht in raadsvergaderingen, dit alles moeten wij toch
helaas zien als het niet volledig doorvoeren van een zo groot mogelijke
democratisering. Wij zijn dan ook bang dat de voorstellen, zoals die ons nu
hebben bereikt, de kloof tussen de politiek en de burger slechts ten dele en
dan nog in onvoldoende mate zullen slechten.
Natuurlijk zijn wij ook van mening dat je de te maken kosten moet afwegen
tegen het nut van een en ander. Maar bij een zo belangrijk gebeuren mag je
je toch wel afvragen of dit nu het maximale is wat wij de burger te bieden
hebben. Er rest mij dan ook niets anders dan tegen dit voorstel te stemmen,
gezien het feit dat dit voorstel in mijn ogen veel te weinig biedt. En
pertinent niet vanwege het feit dat wij geen voorstander zouden zijn van
meer democratie.
-13-
De VOORZITTER: Dames en heren, wij leven in een complexe samenleving, dat is
vanavond al meer gezegd. De burger wordt op talrijke terreinen, of dat nu de
ontmoetingen tussen burgers onderling zijn, of de ontmoeting tussen de
overheid en de burger is, in een complexe situatie gebracht. De wereld is,
hoe we dat ook wenden of keren, in vergelijk met enkele decennia geleden al
geweldig veel ingewikkelder geworden. Deels omdat we sneller berichten
van elkaar horen en vernemen, deels ook omdat er door die verbeterde
communicatie mogelijkheden bestaan om tot een direkter medeleven bijvoor
beeld met andere delen van de wereld of met andere delen van het land te
komen.
Ik mag aannemen dat u de zienswijze, dat de samenleving complexer is gewor
den, in zijn algemeenheid zult willen onderschrijven.
In die ingewikkelde samenleving, heeft de overheid in vergelijk met
anderen, die daarin akteren, wel een heel bijzondere rol gekregen. Met de
legitimatie van die rol en met de legitimatie van de funktie van de overheid
van de taak van de overheid zijn we eigenlijk bezig.
Wat is onze taak? Niet meer en niet minder om de burger bindende beslis
singen te produceren. Het is natuurlijk heel plezierig als dat zou kunnen
via een systeem, waarbij de burger zich direkt betrokken wist en de burger
direkt betrokken zou kunnen zijn. Ook in Europa hebben we enkele landen waar
die betrokkenheid groter is dan het systeem, zoals dat historisch en ook min
of meer cultuurhistorisch in ons land is gegroeid. Als je kijkt naar Zwit
serland, waar het systeem van het referendum veel meer gebruikt wordt en
waar het stemrecht een veel direkter is, zou je kunnen zeggen: "dat lijkt
ons wat". Het is niet ontstaan van de ene op de andere dag.
Het is ontstaan in de late Middeleeuwen, uit een wat merkwaardige strijd
in dat gebied. Het heeft in ieder geval ook tot op dit moment niet
geleid tot een systeem, wat in onze ogen nu weer zo heel voor de hand
liggend is, dat vrouwen ook aktief kiesrecht over alle zaken hebben. Ik noem
dat er maar voor de volledigheid bij, zonder daar overigens bijzondere
aandacht aan te willen schenken.
Kijken we andermaal naar de taak van de overheid, die eruit bestaat om voor
de burger bindende beslissingen te maken in een complexe samenleving, zult u
het met mij eens zijn, dat dat op zichzelf een ingewikkelde taak is aan de
ene kant. Dat dat niet anders kan dan wanneer je probeert de dialoog tussen
de overheid en de burger zo direkt en zo open mogelijk te laten zijn.
De complexiteit brengt tevens met zich mede dat je hulpmiddelen nodig hebt
om althans enigszins tot reduktie van die complexiteiten te komen. Naar het
mij voorkomt, funktioneert zowel het democratisch middel, de verkiezingen,
waarbij de politieke partijen natuurlijk wel een heel bijzonder drijfmiddel
zijn, om dat vertrouwen te organiseren. Waarbij dat vertrouwen op zichzelf
tot taak heeft, tot funktie heeft, om die ingewikkelde samenleving tot wat
meer begrijpbare, hapbare en overzienbare onderdelen te reduceren.
Dat is een verantwoordelijkheid, die wij allen in vrijwilligheid op ons
hebben genomen. Dat is een verantwoordelijkheid, waarin politieke partijen
wel heel in het bijzonder zich toe geroepen voelen.
Het is dus niet iets wat alleen van de overheid uit kan gaan. Wel degelijk
zullen politieke partijen in dat geheel een belangrijke brugfunktie te
vervullen hebben, om de verantwoordelijkheid in dat kontrakt, wat er
tenslotte ook bestaat, zij het dat het niet geheel en al op vrijwilligheid
is gebaseerd tussen de overheid en de burger, althans enigszins waar te
maken en na te leven.
Het is natuurlijk duidelijk dat niet alleen wij in Bergen op Zoom, maar dat
we in het algemeen in het land, geschrokken waren van een geringe opkomst
bij onderscheiden verkiezingen in 1990.
Naar goed vaderlands gebruik ontstond er een commissie die gerapporteerd
heeft. Dat gebeurde niet alleen in Bergen op Zoom, maar dat gebeurde bij-
