minuut
dd- f 2 FEB, 197%
KIMIIiTTIlMJi ¥A® ffiffiKIE©P /ZOOM
EEKSTE VEBHEAIIDEHLIIM© 128774
VRIJDAG 25 JANUARI 1 974, 'des namiddags om 20.0 0 uur.
RAADSVERGADE&&&-—
Bestlissln
ZIG:
de heer drs. L. J. M. van de Laar.
de dames: Mevrouw V. M. M. Videler-Kil, Mevrouw A. Vlug-
Ruiter en Mevrouw J. S. Elseman-Gazendam.
de heren: P.J.Broos, P. A. Gorrissen, P. J. F. Dekkers,
W. C. Franken, A. A. Blanken, P. Hopmans,
dr. E.G. H. H'artel, drs.P. G. M. van Heyst,
N. A. van Kaam, J. K. Hendriks, R. Helsloot,
D. Westerhof, G. Parel, W. Rikken, D.J.J.
Nijpels, J. de Jaeger, A. J. Franken,
terwijl na de opening de heer M.\T. Franken
nog binnenkwam.
De VOORZITTER opent de vergadering met gebed
en spreekt vervolgens de volgende Nieuwjaarsrede uit:
"Dames en heren leden van de raad.
Bij de algemene beschouwingen over de gemeentebegroting 1974 hebben verschillende
Uwer aandacht geschonken aan een bijzonder aspect van de hedendaagse bestuursstruc
tuur, n. 1. de democratie.
Deze eerste raadsvergadering in het nieuwe jaar leek mij een goede gelegenheid om U,
zoals ik reeds heb aangekondigd bij de begrotingsdebatten, deelgenoot te maken van
mijn persoonlijke opvattingen over het funktioneren van de democratie in het algemeen
en in de gemeente in het bijzonder.
Democratie in het algemeen bestaat hieruit, dat, op een wijze die verschillend gere
geld kan zijn, de mensen zichzelf regeren. Dat dus niet door een macht van buitenaf,
waarop ze geen invloed hebben, voorgeschreven wordt wat er gedaan moet worden.
In de loop van de tijd zijn er verschillende systemen geweest. Men kent democratie in
allerlei vormen, maar het begin van de democratie is voor mij, zoals ik bij de alge
mene beschouwingen ook al even heb gezegd, juist daarom: de vervangbaarheid van de
macht.
Als de macht n.l. niet vervangbaar is, dan is democratie uitgesloten.
De vervangbaarheid van de macht is de hoeksteen van de democratie.
Immers, als de macht niet vervangbaar is, heeft men automatisch een absoluut gezag.
En dat kunnen allerlei soorten absoluut gezag zijn; zoals dat van een monarch in de
ouderwetse zin van het woord; maar het kan net zo goed van een kleine groep mensen
zijn. B. v. een groep industriëlen; een groep erfelijke adel; of hoe dan ook.
De onvervangbaarheid van de macht kan verschillende oorzaken hebben, maar het prin
cipe blijft hetzelfde.
Zoals gezegd heeft men in de loop van de geschiedenis verschillende soorten onver
vangbaarheid van macht gehad: absolute monarchie; theocratie; erfelijke aristocratie;
en op een gegeven moment natuurlijk ook een soort industriële aristocratie, wat men
industriocratie zou kunnen noemen.
En waar we het in de geschiedenis geleidelijk allemaal over eens zijn geworden in een
land als Nederland en in West-Europa, dat is/de macht vervangbaar moet zijn. /dat
En dat is volgens mij het begin van alle democratie.
Daarnaast is het natuurlijk zo, dat er ook in de democratie gezag moet zijn.
De gezagsdrager, die dus ook macht uitoefent, is vervangbaar.
Maar dat betekent niet dat die vervangbaarheid zodanig gehanteerd wordt, dat hij eigen
lijk geen enkel gezag meer kan uitoefenen. Want men kan natuurlijk het zelfregeren
door de mensen, door de burgers zelf zover drijven, dat er op een bepaald moment niet
meer geregeerd ka.n worden. En dat men dan eigenlijk in de anarchie belandt.
Niet in de anarchie in de zin van oproer of straatrelletjes, maar in de anarchie als een
door sommigen wetenschappelijk verdedigd sociaal stelsel, waarin dus inderdaad geen
gezag is. In ons land heeft met name een figuur als Domela Nieuwenhuis dat een tijd
