3 -
dens in de industrieontwikkeling weinig af. Maar het toont echter nog eens
duidelijk aan, dat we ons niet te gauw tevreden moeten stellen en dat een
krachtdadig beleid ten aanzien van de industriële ontwikkeling meer dan
noodzakelijk blijft. Enerzijds als voorwaarde voor de instandhouding van
het leefklimaat» anderzijds ter verbetering van het structurele tekort
aan werkgelegenheid en als middel om de uitgaande pendel te bestrijden.
Wat dit betreft zullen we ook flink moeten blijven trekken aan het Reimers-
waalproject. Ik kan niet nalaten er mijn ontsteltenis over uit te spreken,
dat er nog altijd mensen zijn die Reimerswaal "im Frage" blijven stellen.
Het Reimerswaalplan is - en dat wil ik hier nog eens heel duidelijk zeggen
een realiteit dig als het ware binnen handbereik ligt. Terecht is destijds
in het kader van de zeehavenontwikkeling in zuidwest- Nederland als eerste
aanzet voor de ontwikkeling van dit gebied het Kreekrakplan gelanceerd.
Weliswaar heeft men dit later om bekende redenen weer laten varen, doch er
met Reimerswaal een nieuw zeehavenproject voor in de plaats gesteld, dat
voor de ontwikkeling van dit deel van het land, uniek gelegen tussen^de
wereldhavens Rotterdam en Antwerpen, van grote betekenis zal zijn. Niet ^in
het minst ook voor Bergen op Zoom, dat naar mijn mening zeer terecht zijn
inbreng heeft geleverd in de studie omtrent het Reimerswaalplan. Helaas
zien velen Reimerswaal nog als verre toekomstmuziek, maar we staan niet
zo erg ver meer van de afsluiting van de OosterscheldeIn 1978 zal dat
een feit zijn. En wat betekenen zeven, acht jaar bij de voorbereiding van
een dergelijk gigantisch werk? We zullen dan klaar moeten zijn om met de
realisering van het Reimerswaalproject te kunnen beginnen. Ik wil hier
dan ook nog eens met kracht pleiten voor de oprichting van een publiekrech
telijk lichaam dat deze zaak gaat aanpakken. Het is de hoogste tijd om hier
nu werkelijk ernst mee te maken. Met studie alleen komen we er niet. Er
zullen nu spijkers met koppen geslagen moeten worden, want er valt ten aan
zien van Reimerswaal nog heel wat voorbereidend werk te doen. Die voorbe
reiding zal in de hoogste versnelling gezet moeten worden om nog op tijd
klaar te zijn. Reimerswaal in het oostelijk deel van het Oosterscheldebek-
ken is wat de situering van dit zeehavenproject betreft een van de gunstig
ste plaatsen die men heeft kunnen uitzoeken. Er is volop ruimte en de in
dustrie blijft ver van de woongebieden.
Intussen dient zich al weer een nieuw fenomeen aan in de vorm van een twee
de nationale luchthaven in het Westbrabantse. Vanuit gergen op Zoom kunnen
we moeilijk een oordeel vormen over de noodzakelijkheid en de plaats van
een tweede nationale luchthaven. Dat is allereerst een zaak van nationaal
planologisch beleid. Maar de zaak gaat ons wel direct aan want het gevaar
bestaat dat men dit project gaat beschouwen als alternatief voor Reimers
waal. Ik meen hiertegen ernstig te moeten waarschuwen, omdat het dan wel
eens zou kunnen gebeuren, dat de hele verdere ontwikkeling van West-Bra
bant opnieuw in ernstige mate wordt vertraagd. Vooral gezien de tijd dat
het nog zal duren voordat deze tweede luchthaven - zo men daar al toe mocht
besluiten - in bedrijf zal komen (op zijn vroegst omstreeks 1990) verdient
op dit moment Reimerswaal de hoogste prioriteit. Het gevaar dat men zich
door dit nieuwe zoethoudertje in slaap zal laten sussen is niet denkbeel
dig.
Industrialisatie dus. Wie dat zegt denkt ook aan het woon- en werkklimaat.
De voortschrijdende industrialisatie en de concentratie van vele nieuwe
en grote bedrijven in enkele gebieden in ons land hebben ons allen de ogen
geopend voor een probleem, waaraan vroeger gewoonweg niet werd gedacht.
Namelijk het vraagstuk van het woon- en werkklimaat. Niet zelden wordt het
probleem gesteld in de vorm van een tegenstelling tussen welvaart en wel-
